PDR Gazetesi

POZİTİF PSİKOLOJİ

Merve ÇALIK

Psikolojik Danışman

Pozitif psikoloji, 1990’lı yılların sonlarında başlayan bir akım olup ve günümüzde daha da önem kazanan bir araştırma alanı haline geldiği ifade edilmektedir (Sarıcı, 2015) Pozitif psikoloji, özellikle 2. Dünya savaşından sonra yaşamın her alanında oluşan hasarları onarmaya yönelik yaklaşımların, psikoloji biliminin artık yetersiz kaldığından yola çıkılarak başladığı belirtilmektedir. Bu akımın öncülüğünü o dönemin Amerikan Psikoloji Derneği başkanı Martin Seligman’nın yaptığı kabul edilmektedir (Çınar, 2011) Aslında, pozitif psikoloji geleneksel psikolojinin göz ardı ettiği misyonları tekrar ortaya çıkarma ihtiyacından doğduğu ifade edilmektedir. Bir başka deyişle geleneksel psikoloji de var olan patolojiyi ortadan kaldırmaya çalışırken, bunlar ortadan kalktığında tüm sorunların çözülmüş olacağı varsayılmaktadır. Bu noktada danışanların geliştirilmesi gereken pozitif davranış özellikleri üzerinde durulması esası Pozitif Psikoloji’ nin gelişmesine olanak sağladığı belirtilmektedir (Kara, 2014) Psikoloji kavramı geçmişte daha çok patoloji odaklı iken günümüze geldikçe pozitif odaklı olduğu ifade edilmektedir. Patoloji odaklı psikoloji insanların eksik ve problemli yanlarıyla ilgilenip onları tedavi etmeyi hedeflerken, pozitif psikoloji insanın üstün ve iyi özelliklerine odaklanarak hep daha iyiye ulaşmayı hedeflediği belirtilmektedir (Sarıcı, 2015).
Pozitif psikolojinin pozitif duygular teorisine dayandığı ifade edilmektedir (Kara, 2014) Pozitif kelimesine vurgu yapılmasının amacı bireylerin güçlü yanlarını ortaya çıkarmanın temel amaç olarak güdülmesi olduğu belirtilmektedir (Çınar, 2011). Pozitif psikoloji, insanların kusurlu ve eksik yönleri değil, pozitif, olumlu ve iyi yönlerini ortaya çıkararak bu yönlerini geliştirmeye odaklandığı ifade edilmektedir (Sarıcı, 2015) Pozitif psikolojinin öncüsü olarak görülen Martin Seligman’a göre bireyin güçlü yanlar ve erdemlerini kullanması, “gerçek mutluluğa” ulaştırmaktadır (Çınar, 2011)

Seligman ve Csikszentmihalyi (2000: 5) pozitif psikolojinin üç seviyesini şu şekilde ifade etmiştir:

1. Değerli subjektif/kişisel deneyimler (subjektif seviye): Öznel iyi-oluş (well-being), memnuniyet ve tatmin (geçmişte), akış ve mutluluk (şu anda) ve umut ve iyimserlik (gelecek için).
2. Pozitif bireysel özellikler (bireysel seviye): Sevgi ve iş yeteneği, cesaret, kişilerarası yetenek, estetik duyarlılık, azim, affedicilik, özgünlük, ileri görüşlülük, maneviyat, yüksek yetenek ve erdemlilik.
3. Bireyleri daha iyi vatandaşlığa doğru hareket ettiren kurumlar ve sivil erdemler (örgütsel seviye): Sorumluluk, fiziksel ve duygusal doygunluk, fedakârlık, nezaket, ılımlılık, hoşgörü ve iş ahlakı (akt. Yıldız, 2015)

POZİTİF PSİKOLOJİYE YÖNELİK ETKİNLİKLER

OLUMLU CÜMLELER BOMBARDIMANI
Amaç: Çocukların kendine güven ve kendini kabul duyguları geliştirmesi
Sınıf düzeyi: Ortaokul, lise
Malzemeler: Etkinlik öncesinde hazırlanacak olan; A4 kâğıtlarından kesilmiş parçalarda yazan sorular, içerisinde bu soru kâğıtlarının yer alacağı bir torba

Yönerge: Etkinlik öncesinde birkaç tane A4 kâğıdını sekize ayırarak her bir parçaya çocukların olumlu özelliklerini ifade etmelerine olanak sağlayacak “olumlu cümleler formu”ndaki sorular yazılır. Ardından kâğıtlar katlanarak bir torbaya konulur. Çocuklardan bir kağıt çekmeleri ve cevaplamaları istenir (Demircioğlu, 2015).
Olumlu Özellikler Soru Formu

1. Kendinle gurur duyduğun bir olay ya da durumu paylaş.
2. Kendinde en beğendiğin üç kişilik özelliğini söyle.
3. Kendin için bir iltifat cümlesi kur.
4. Düşündüğünde gülümsediğin bir anını hatırla ve o anda yaşadığın duyguları söyle.
5. Arkadaşlarından farklı bulduğun, ama bundan memnun da olduğun bir özelliğini söyle.
6. Ailenden farklı bulduğun, ama bundan memnun da olduğun bir özelliğini paylaş.
7. Değerli bulduğun üç özelliğini söyle.
8. Ailenin sende değerli bulduğu üç özelliğini paylaş.
9. Arkadaşlarının sende değerli bulduğu üç özelliğini söyle.
10. Öğretmenlerinin sende değerli bulduğu üç özelliğini paylaş.
11. Kendini yeterli bulduğun üç şeyi söyle.
12. Arkadaşlarına kendinle ilgili faydasını gördüğün bir tavsiye ver.
13. Sol yanındaki arkadaşından sana dair olumlu bir cümle iste.
14. Sağ yanındaki arkadaşından sana dair olumlu bir cümle iste.

BEN ÖZELİM ÇÜNKÜ…
Amaç: Öğrencilerin sahip oldukları özellikleri keşfetmelerini ve herkesin özel olduğunu anlamalarını sağlamak
Malzemeler: “Ben Çok Özelim” formu
Sınıf düzeyi: 6. Sınıf ve üstü
Süreç: Çocuklara “Ben Çok Özelim” formuna “kendiniz hakkında bir cümle yazın” denilerek formu doldurmaları istenir (Sundur, 2012).

DİLEK BALONU
Amaç: Çocukların geleceğe yönelik umut dolu dileklerde bulunmasını sağlama
Sınıf Düzeyi: İlkokul, Ortaokul
Malzemeler: Dilek balonu, kalem
Süreç ve Yönerge: Çocuklardan dilek balonuna özel bir dileğini yazması ya da çizmesi istenir (Heegaard, 2003; syf, 37).

İSTERDİM Kİ….
Amaç: Çocukların isteklerini tanımlayabilmesi ve kendi isteklerinin farkında olması
Sınıf Düzeyi: 9-11
Malzemeler: İstek cümleleri, kalem
Yönerge: Çocuklardan istek cümleleri tamamlamaları ve paylaşımda bulunmaları istenir (Demircioğlu, 2015).

İstek Cümleleri
Elimde imkan olsa ………………….
Tekrar dünyaya gelsem …………………………..
Ailemden …………………………… isterdim.
Arkadaşlarımdan ……………………….. isterdim.
Kendimden …………………………….. isterdim.
Bundan 10 yıl sonra ………………………… istiyorum.
İsterdim ki …………………………………………

GÜÇLÜ VE GÜÇSÜZ YANLARIM
AMAÇ: Çocukların güçlü ve güçsüz yanlarını keşfetmelerini sağlamak
Malzemeler: Güçlü-güçsüz yanlarım formu, kağıt, kalem
Sınıf düzeyi: 5. Sınıf ve üstü
Süreç: güçlü yanlarımız deyince aklına ne geliyor? diye çocuklara sorulur. Gelen cevaplar kağıda yazılır. Sonrasında bu özelliklerin hangisinin kendisinde olduğunu düşünmesi ve forma yazmaları istenir. Ardından güçsüz olduğunu ve değiştirmek istediği özellikleri düşünüp yazmaları istenir. “Bu güçsüz yönleri değiştirmek için nasıl ve kimlerden yardım alabilirsin?” diye sorulur. Ve cevaplar alındıktan sonra “ailemizden, arkadaşlarımızdan, öğretmenlerimizden ve okul psikolojik danışmanlarımızdan yardım alabiliriz” denilerek açıklama yapılır. “Örneğin sorunumuz, planlı ders çalışamamaksa bunu yapan bir arkadaşınızdan ya da okul psikolojik danışmanınızdan yardım isteyebilirsiniz” denilerek açıklama yapılır. Ardından şu açıklamalar yapılır:

Kendimizi tanımak, güçlü ve güçsüz yanlarımızı keşfetmeyi de içerir. Kendimizi tanımak istiyorsak bunları bilmemiz gerekir.
Güçlü yanlarımızı bilmek öz-güvenimizi ve kendimize olan saygımızı artırır. Güçsüz yanlarımızı ve bunları nasıl değiştireceğimizi bilmek ise umudumuzu artırır.
Güçlü yanlarımızı bilirsek bu yönlerimizi ilişkilerimizde, yaptığımız işte, geleceğimizi belirlemede daha çok kullanırız.
Güçlü ve güçsüz yanlarımız olduğunu görmek, hem kendimizi hem de başkalarını daha iyi anlamamızı ve kabul etmemizi sağlar. Herkesin güçlü ve güçsüz yanları vardır (Sundur, 2012).

GÜÇLÜ YANLARIM
GÜÇSÜZ YANLARIM
BU YANLARIMI DEĞİŞTİRMEK İSTİYORUM, ÇÜNKÜ…
BUNUN İÇİN KİMLERDEN, NASIL YARDIM ALABİLİRİM?

KAYNAKÇA
Çınar, E. (2011), Pozitif Psikolojik Sermayenin Örgütsel Bağlılıkla İlişkisi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir
Demircioğlu, H. (2015). Yaşam Becerileri Etkinlik Kitabı.
Heegaard, M. E. (2003). Hastalığımla yaşamayı öğreniyorum. (Çev. C. Kınık). İletişim Yayıncılık
Kara, A. U. ( 2014) Pozitif Psikolojik Sermaye İle Bireysel Performans İlişkisi: Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği Örneği, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
Sarıcı, D. (2015), Öğretmenlerin İş Doyumu İle Pozitif Psikolojik Sermaye Düzeylerine Yönelik Görüşleri (İzmir- Foça İlçesi Örneği), yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu
Sundur, L. Y. T. (2012). Kendimizi tanımak. Öğrenci Destek Programı, Özellikle Kız Çocuklarının Okullaşma Oranının Artırılması Projesi.
Yıldız, H. (2015), Pozitif Psikolojik Sermaye, Örgütsel Güven Ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bir Alan Araştırması, Yayınlanmamış doktora tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir