PDR Gazetesi

ÇOCUK HAKLARI GÜNÜNÜ ÇOCUKLAR DA KUTLASIN!

Naile DARAKÇI
Psikolojik Danışman

Çocuk hakları, yasal ve sosyal normlarla ilişkili olarak çocukların doğuştan sahip olduğu hakların tümünü içeren evrensel bir kavramdır. Çocuğun bedensel, zihinsel, duygusal, sosyal, ahlaki bakımdan özgürlük ve saygınlık içinde, sağlıklı ve normal gelişebilmesi için hukuk kuralları ile korunan yararları “Çocuk Hakkı” olarak adlandırılır. Bu haklar politik, fiziksel, sosyolojik ve psikolojik olarak nitelendirilir. Gelgelelim kusursuz bir şekilde tanımlanan bu haklar bugün çocuklara ne denli tanınıyor ve korunuyor.

Geçmişte bu konuya eğilen, konuyu önemsemeye değer olarak görenler yok denecek kadar azdı. Nedeni veya nedenlerinin ne olduğu konusunda düşünecek olursak: Ben nedenlerinden birinin var olma endişesi ve çabası olarak görüyorum ama sadece insanın kendisi için olan bir çabaydı bu. Kimse kimseyi var etme çabasında değildi. Toplumlar yüzyıllardır kendilerine barınacak yurtlar, verimli topraklar bulmak, vatanını korumak için savaşlar, göçler, istilalar vs. ile meşguldu. Kimse insan haklarını ve çocuk haklarını koruma, bu hakları kanunlaştırma derdinde değildi. Dolayısıyla çocuk hakları ve çocukların ihtiyaçları da hiçbir şekilde önemsenmedi.

Yüzyıllar öncesindekinin aksine günümüzde yaşamın özel ve önemli bir dönemi olarak kabul gören çocukluğun özenle desteklenmesi fikri yaygınlaşmaktadır. Çocukluk döneminin ve çocuk haklarının güncel hayatın ve gündemin ana konularından biri olarak görülmesi ve ele alınması ise çocuğun bir birey olarak tanınması ve çocukluğun bir birey olma yolundaki gelişimsel bir dönem olduğu kanaatinin oluşması ile bir nebze olsun sağlanmıştır. Bu durum da çocuk haklarının çağımızın toplumlarında önemsenen bir konu haline geldiğinin net bir göstergesidir. Çocuk haklarının önemsenen bir konu haline geldiğini ise yılda bir günün çocuk hakları günü olarak kutlanmasından anlayabiliriz.

Dünya Çocuk Hakları Günü, 1989 yılından bu yana, Birleşmiş Milletler tarafından kabul görmesinin ardından 20 Kasım tarihinde farkındalık yaratmak için kutlanmaktadır. Aslında kutlama kelimesini pek sevmiyorum. Bu tür asgari düzeyde mücadele edilen ve hala yığınla sorunun, hak gaspının istismarın olduğu konularda. Ama acı ki çocuk hakları konusunda henüz çok yeni mücadele etmeye başladı dünya. Dünya dediğime bakmayın sadece kendi yaşadıkları kıtaları dünya sananların dünyası. Bazı kıtalardaki, coğrafyalardaki çocuklar; oradaki zor şartların, yaşam mücadelesinin kaderine terk edilmiş maalesef. 193 ülke tarafından onaylanan Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, kanunen çocukların sahip olduğu eğitim, sağlık, barınma gibi hakların tanımlanmasına olanak sağlamaktadır.

Çocuk Hakları Sözleşmesi, öncelikle anne babaya olmak üzere ailelere, topluma, öğretmenlere, biz psikolojik danışmanlara, sağlık çalışanlarına, hukukçulara, emniyet görevlilerine, devlete, sivil toplum kuruluşlarına vb. çocuklarla ilgili sorumluluklar verir. Bu sözleşmeyi onaylayan devletlere, çocukların toplumsal ve siyasal yaşamda yaratıcı ve katılımcı bir şekilde yer alabilmesine elverişli koşulları hazırlamaları için çağrıda bulunur. Ancak bu çağrılar her zaman anlamlı karşılıklar bulamamaktadır. Günümüzde çocukların haklarının korunduğu ülke sayısı, haklarının ihlal edildiği ülkelerden ne yazık ki daha az. Yani çocuk hakları resmi olarak yasalarda gelişmekte ancak uygulamada büyük eksiklikler var. Bu eksiklikleri tamamlamak için her kıtaya, her ülkeye her coğrafyada bu sözleşmenin şartlarını uygulamaya koymak gerekiyor. Tabii ki denetim ve yaptırımlarla uygulamaların kalıcı ve aktif bir şekilde uygulaması sağlanmalı.

Eğitim sisteminin ve sürecinin bir bütün olarak insan haklarını ve çocuğun haklarını koruyacak, bu hakların hayata geçirilmesini sağlayacak bir içeriğe sahip olması gereklidir. Psikolojik danışmanlar çocuk haklarının bilincinde ve kurum içerisinde çocuk haklarının bir kültür olarak gelişmesine katkı sağlamaya çalışıyorlar.

PSİKOLOJİK DANIŞMANLAR VE ÇOCUK HAKLARI

Psikolojik danışmanların çocuk haklarının yaşatılması, korunması ve uygulanmasındaki yeri göz önünde bulundurulduğunda, psikolojik danışmanlar sunduğu mesleki, eğitsel, kişisel-sosyal rehberlik hizmetlerinin çocuk haklarıyla doğrudan ya da dolaylı olarak ilişkilendirilmesi açısından çocuk hakları bilgisine sahiptirler ve öğrencilerin kendilerini, çevrelerini ve haklarını tanıyarak kendini gerçekleştirebilmeleri adına psikolojik danışma hizmetleri merkezinde; mesleki, eğitsel ve kişisel-sosyal rehberlik alanında çalışmalar yapmaktadır.

Psikolojik danışmanlar öğrencileri çocuk hakları konusunda bilgilendirirken, bu konuda farkındalık oluşturmaya çalışırken aileyi, okuldaki personelleri de haberdar ederek iş birliği içinde çalışmaya önem verirler. Çocuğa karşı işlenmiş suçlarda ve çocukların haklarının ihlali durumunda uzmanca ve profesyonel olarak mesleki ehliyet sınırları kapsamında konuya müdahale ederek gereken merciilerle işbirliğine geçerler.

Psikolojik danışmanlar, çocuk hakları ihlallerinin örseleyici boyutlarında ruh sağlığı kapsamında bireysel ya da grupla psikolojik danışma hizmeti ile önleyici, geliştirici ya da iyileştirici kapsamda kilit rol oynarlar. Bunun yanında eğitim kurumlarında çocuklar ve gençlerle doğrudan iletişim halinde olan öğretmenlerin ve idarecilerin de çocuk haklarına dair bilgi sahibi olması ve konuya ilişkin bilgi düzeylerine uygun davranması oldukça önemlidir. Böylece amaçlandığı gibi çocuk hakları okulda bir kültür haline gelir ve gelişir.

Peki bizler ne yapmalıyız günlük hayatta bu amaca hizmet etmek için? Öncelikle hak kavramını anlayıp, çocuklarımızda hak kavramını oluşturarak, çocuklarımızın haklarını koruyarak, ihtiyaçlarını karşılayarak ve etrafımızda çocukların haklarının gasp edilmesi durumunda, buna hukuki yollarla engel olmaya çalışarak çocuk haklarını koruma amacına hizmet etmiş oluruz. Böylece bugün kutlanmaya değer bir gün haline gelebilir. Çocuklar da çocuk hakları gününü bayram şenliğinde, doya doya kutlayabilir.