GENÇLERİN MESLEK SEÇİMİNDE ETKİLİ OLAN FAKTÖRLER
Gençlerin Meslek Seçiminde Etkili Olan Faktörler
Psikolojik Danışman Murat ERDOĞAN
Bireyin diğer bireylere yarar sağlamak, üretmek ve hayatını kazanmak amacıyla yaptığı, bilgi ve becerilere dayalı etkinlikler bütününe meslek denilmektedir. Aynı zamanda meslek, bir eğitim faaliyeti ile kazanılır ve mesleklerin toplum tarafından belirlenmiş kuralları bulunmaktadır.
Meslek kavramı, özellikle okul çağı döneminde gelecek ile iç içe, geleceği ilgilendiren bir kavramdır. Bu nedenle de ülkemizde birçok genç gelecekte nasıl bir mesleğe sahip olması gerektiği kaygısını yaşamaktadır. Bu kaygı, normal düzeylerde olduğu sürece sosyal ve psikolojik gelişimin doğal bir sonucudur.
Gençlerin, bilimsel ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak her geçen yıl meslek kollarının gelişmesi ve farklılaşması nedeniyle meslek tercihlerinde hızlı biçimde karar değiştirebildikleri görülebilmektedir. Bunun yanında ülkemizde meydana gelen ekonomik gelişmeler gençlerimizin meslek seçimindeki kararsızlığını daha da arttırmaktadır.
Bu gelişmelerin sonucunda gençlerimizin meslek seçiminde hangi faktörler öne çıkmaktadır, sorusu önem kazanmakta ve gerek aynı zamanda bir kariyer danışmanı da olan okul psikolojik danışmanlarını, gerekse veli ve öğrencilerimizi yakından ilgilendirmektedir.
Yapılan araştırmalar gösteriyor ki ;
Türkiye’de gençlerimiz meslek tercihinde öncelikli olarak, devletteki güvence ortamını ve maaş garantisini olmasını esas almaktadırlar. Gençler yapacakları meslekleri buna göre belirlemekte ve buna göre tercihler yapmaktadırlar. Özellikle aile ve çevre etkeni bu süreçte gençlere yön vermekte, hatta kararlarını oldukça zorlamaktadır.
“Meslek “ kavramının tanımında da yer aldığı gibi “ hayatını kazanmak için “ cümlesinden yola çıkarak, gençlerimiz meslek tercihlerinde öncelikli olarak devletteki güvence ortamını ve maaş garantisini kendileri için olmazsa olmaz bir hedef olarak ortaya koymakta…
Neden gençler devletteki güvence ortamı ve maaş garantisini esas alıyor?
Gençlerin bu soruya verdiği yanıtlarda
- Ekonomik çevredeki belirsizlik ve güvensizlik
- Özel sektördeki maaş durumunun yetersizliği
- Yine özel sektördeki sigorta sorununun yaşanması
- Çalışan haklarının yetersizliği
- Özel sektördeki işçi haklarının yeterli düzeyde denetlenmemesi
- Tatil ve özel günlerdeki izin durumunun is veren tarafından verilmemesi ya da zorluk çıkarılması.
gibi başlıkların öne çıktığı gözlerden kaçmamaktadır.
Gençler;
yukarıda sayılan bu başlıkların iyileştirilmesi, düzenlenmesi ( Örneğin maaş, sigorta, izin, iş güvencesi vb. ) neticesinde devlet güvencesi ve maaş garantisi meslekler ilk tercihimiz olmayacağını dile getirmekte,
maalesef meslek tercihlerinde olması gereken; ilgi, yetenek, kişilik özellikleri, mesleki değerler gibi konuları ( psikolojik faktörler ) göz ardı ederek yalnızca maddi kaygıları dikkate alarak (sosyoekonomik faktörler) tercihlerini yapmakta,
sonucunda ise mesleğini yalnızca maddi beklentiler doğrultusunda yapan, ayın 15’ini gözlemekten başka hedefi olmayan, sıradan, amaçsız, mutsuz ve verimsiz çalışanlar ortaya çıkmaktadır.
Yine yapılan araştırmalar; özellikle meslek tercihlerinde maddi kaygıları dikkate alan kişilerin, ilerleyen zamanlarda mesleki doyum düzeylerinin düşük olduğunu göstermektedir.
Özetle gençlerimiz; meslek tercihlerinde kişisel tercihlerini, ilgi ve yeteneklerini, gizil güçlerini es geçerek, sadece maddi kaygılar ile meslek tercihi yaptıklarında üzerlerinden hiçbir zaman çıkaramayacağı bir gömleği giyerek hayata başlamış sayılıyorlar.
Tabii bu durumun yalnızca mesleki tercihini yapan kişileri etkilemekle kalmayıp bu bireylerden hizmet alacak olan kişileri de olumsuz etkileyeceği gerçeğini hatırlatmakta da fayda var… Örneğin; bireyin kişiliği ya da karakteri gereği insanlarla olan iletişimi zayıf, ifade becerisi düşük olabilir. Bu özelliklere sahip birisinin sınıf öğretmeni olduğunu varsayalım ! Sizce bu özelliklere sahip bir öğretmen, öğrencileri için ne kadar faydalı ya da verimli olabilir ?
Gençler ne yapmalı ?
Meslek tercihi ve seçimi, bireyin ilgi, yetenek, kişilik özellikleri, mesleki değerleri gibi konularda kendisini tanımadan verebileceği bir karar değildir. Bu nedenle gençlerimiz profesyonel bir destek almalı ve tercihlerini buna göre yapmalıdır.
Bu profesyonel desteği, gençler nereden bulabilirler?
Okullarda görev alan Okul Psikolojik Danışmanları bu alanda en yetkin kişilerdir. Yaptıkları çalışmalar doğrultusunda gençlerin, kendilerini tanımasına yardımcı olmakta ve yapacakları mesleki rehberlik çalışmaları ile gençlerin daha doğru tercihler yapmasını sağlamaktadırlar.
Burada bilinmesi gereken, okul psikolojik danışmanlarının meslek danışmanlığı uygulamalarını, uygulamalı düzeyde uzmanlık eğitimini aldığı psikolojik danışmanlık süreci ile birleştirerek profesyonelce yaptığıdır.
Bu noktada,
mesleki danışmanlığın olmazsa olmazı, öğrencinin kendini tanıma sürecinin sabır isteyen bir deneyim olduğu,
okul psikolojik danışmanının, kariyer ve meslek danışmanlığı kapsamında gençlerin mesleki tercihleri ile ilgili çalışmalarda asla akıl vermediği ve kararlarına müdahale etmediği, gencin yerine karar veren bir otorite olmadığı,
PDR servislerinde görev yapan PDR uzmanlarının gençlerin kendi ilgi, yetenek, kişilik özellikleri, mesleki değerler gibi konularda kendilerini keşfetmelerine yardımcı olduğu,
gençlerin okul psikolojik danışmanından bilgi alarak yaşadıkları bu kararsızlık ve karamsarlık düşüncelerini yenebileceği,
ve en önemlisi de meslek danışmanlığının profesyonellik isteyen, çok önemli bir alan olduğu, işin bu alanda uzmanlık eğitimini almış olan psikolojik danışmanlara bırakılması gerektiği asla unutulmamalıdır!
PDR Gazetesi 